In het magazine Zorg en Welzijn van 8 mei jl. las ik een mooi artikel van Maurits Boote. Hij stelt dat menselijk contact in de hulpverlening, waarbij de hulpverlener zijn persoonlijke ervaring deelt, essentieel is voor het slagen van die hulpverlening. Veel hulpverleners hebben zelf ook problemen gehad, maar in hun opleiding leren ze hier niet over te praten met cliënten: privé en werk moet je strikt gescheiden houden. Of, zoals ik het geleerd heb in mijn opleiding tot psycholoog: bewaar zorgvuldig je professionele afstand en raak niet persoonlijk of emotioneel betrokken.
Ik ben van mening dat hulpverleners hierdoor veel minder effectief worden dan ze zouden kunnen zijn. Ze worden gereserveerd, afstandelijk en technisch (Van Unen, 2007; De Vries, 2014), terwijl wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat persoonlijke betrokkenheid in de vorm van empathie, positieve gezindheid, engagement, authenticiteit en transparantie een uitgesproken gunstig effect heeft op het behandelresultaat (Bohart et al., 2002; Farber & Lane, 2002; Bouwkamp, 1999; Orlinsky, Grawe en Parks, 1994).
Veel van mijn cliënten onderschrijven dit en zeggen dat het juist mijn persoonlijke betrokkenheid was die hen het meest heeft geholpen en dat ze dat in de reguliere GGZ zo gemist hebben. Ze konden zien dat ik werkelijk door hen geraakt werd, ik was open over wat ik ervoer en ik durfde me kwetsbaar op te stellen. Doordat ik mezelf was, voelden ze zich op hun gemak en durfden zij op hun beurt ook open en zichzelf te zijn. En dat is vaak een belangrijk doel in therapie en op zijn minst een basisvoorwaarde voor het slagen van therapie.
Maurits Boote pleit ervoor dat hulpverleners leren hoe ze hun eigen ervaringen functioneel en effectief kunnen inzetten. Dat ben ik met hem eens. Het is namelijk niet de bedoeling dat social workers en psychologen ongebreideld hun hele persoonlijk leven delen met hun cliënten. Het gaat er juist om dat social workers en psychologen leren om vrijuit zichzelf te zijn in de hulpverlening (Rogers et al., 1967) op zo’n manier dat de cliënt er echt iets aan heeft. Dat betekent professioneel (met kennis van zaken, vaardigheid en deskundigheid) én persoonlijk (spontaan, betrokken, open, eerlijk e.d.). Alleen op die manier wordt hulpverlening een warme, menselijke ontmoeting die helpt.
Bronnen:
Bohart, A.C., Elliot, R., Greenberg, L.S. & Watson, J.C. (2002). Empathy. In: J.C. Norcross (ed). Psychotherapy Relationships that work. Therapist contributions and responsiveness to patients. Oxford University Press, 2002
Bouwkamp, R. (1999). Helen door Delen. Experientiële Interpersoonlijke Therapie. Theorie, methodiek, onderzoek. De Tijdstroom uitgeverij.
Boote, M. (2015). Opleidingen belemmeren menselijk contact. In: Zorg en Welzijn, mei 2015.
Farber, B.A. & Lane, J.S. (2002). Positive Regard. In: J.C. Norcross (ed). Psychotherapy Relationships that work. Therapist contributions and responsiveness to patients. Oxford University Press, 2002
Orlinsky, D.E., Grawe, K. & Parks, B.K. (1994). Process and outcome in psychotherapy. Noch einmal. In: A.E. Bergin, S.L. Garfield. Handbook of psychotherapy and behavior change. New York, John Wiley & Sons, 270-276
Rogers, C.R., Gendlin, E.T., Kiesler, D.J. & Truax, C.B. (Eds.) (1967). The therapeutic relationship and its impact: a study of psychotherapy with schizophrenics. Madison: University of Wisconsin Press
Unen, C. van (2007). De Professionals. Hulpverleners tussen kwetsbaarheid en beheersing. Delft, Uitgeverij Eburon
Vries, A.C.de (2014). De Psycholoog in contact, met zichzelf en de ander. Een studie over professionele afstand en professionele betrokkenheid. Scriptie in het kader v an de opleiding Ervaringsgericht Psychosociale Therapie aan het Kempler Instituut Nederland.